საკვები ადამიანის სიცოცხლის საფუძველი და ენერგიის წყაროა. ამდენად, მეტად მნიშვნელოვანია, როგორ, რა ხარისხისა და ენერგეტიკული ღირებულების საკვებს ვიღებთ. სურსათის შენახვისა და ვარგისობის განსაზღვრის მარტივ წესებზე გვესაუბრება სერტიფიკაციის ორგანო "ექსპერტიზა პლუსის" სპეციალისტი, ტექნიკურ მეცნიერებათა დოქტორი ეთერ ედიბერიძე.

 

- ქალბატონო ეთერ, რა უნდა გავითვალისწინოთ მზა პროდუქტის შეძენისას?
- მყიდველმა ყურადღება უნდა მიაქციოს გამოშვების თარიღს, შენახვის ვადას, თუ დაფასოებულია - შეფუთვას. სასურველია და აუცილებელიც (თუმცა ამას არავინ აკეთებს), ვიკითხოთ, სერტიფიცირებულია თუ არა ეს პროდუქტი.

- მყიდველს აქვს უფლება, სერტიფიკატი მოითხოვოს?
- არათუ უფლება აქვს, ვალდებულიც კია, მაგრამ დღეს სერტიფიკატის აღება ნებაყოფილობითი გახდა, ამიტომ მეწარმემ შეიძლება თავი ამით იმართლოს. ამასთან, ანალიზები ძვირია და მეწარმე, რომელიც რამდენიმე დასახელების პროდუქციას უშვებს, შესაძლოა მოერიდოს ხარჯს. ყველაზე გონივრული იქნება, ყველას, ვინც სურსათს აწარმოებს, ჰქონდეს აკრედიტებული ლაბორატორია.

- დღეს საქართველოში როგორი ხორცი იყიდება?
- შემოტანილიც ბევრია და ადგილობრივიც. შემოტანილი ხორცი შეიძლება რამდენიმეჯერ იყოს გაყინული და გამლღვალი.Eეს პრობლემებს იწვევს, რადგან ხორცი ბინძურდება. მართალია, თუ დიდხანს ვხარშეთ, შეიძლება მდგომარეობა გამოსწორდეს, მაგრამ სასურველი მაინც არ არის. შენახვის პირობები, ტემპერატურული რეჟიმი და ტენიანობა აუცილებლად უნდა იქნეს დაცული.

- როგორ გავარჩიოთ გაფუჭებული ხორცი საღისგან?
- როდესაც ცხოველი იკვლება, ის აუცილებლად უნდა დაიწრიტოს სისხლისგან 24 საათის განმავლობაში. შიგნეული ისე უნდა გამოუღონ, რომ ხორცს არ მოხვდეს. კანის გაცლაც ასევე ხდება. საჭიროა ხორცის მომწიფება, რათა სიცოცხლეში დაწყებული ბიოქიმიური პროცესები დამთავრდეს. ამის შემდეგ ხდება მისი ათლა, ნაჭრებად დაჭრა და მომხმარებლამდე მიტანა. ახალი ხორცი უნდა იყოს დაუზიანებელი, მოვარდისფრო-მოყავისფრო, არც სუნი უნდა ჰქონდეს და სისხლიც - ნაკლები. ახალი ხორცი მკვრივია, ხელს რომ დააჭერთ, მაშინვე ამოდის და იღებს თავდაპირველ ფორმას, ორმო არ რჩება. საღმა გაყინულმა ხორცმა გალღობის შემდეგ, ხელს რომ დააჭერთ, თავდაპირველი მდგომარეობა ასევე მალე უნდა დაიბრუნოს. ამ შემთხვევაში შეგვიძლია ვთქვათ, რომ ხორცი კარგად არის შენახული. ხორცის ნახარშიც მნიშვნელოვანია. თუ ბულიონი წმინდაა, ესე იგი ხორცი კარგია. თუ ხორცი დიდხანს იყო შენახული მაცივარში ოჯახის პირობებში, უფრო მეტხანს უნდა იხარშოს. თუ ხორცს მწვანე ფერი დაჰკრავს, ის ჩახურებულია. როდესაც საქონელს კლავენ, თუ მაშინვე უჰაერო სივრცეში მოხვდა, მწვანე ობი ედება. ასეთი ხორცი უვარგისია.

- როგორ შევინახოთ ხორცი სახლის პირობებში?
- სახლში ხორცი უნდა ინახებოდეს მაცივარში, ზედა თაროზე, 2-40ჩ-ზე. ამ პირობებში ხორცი 36 საათს ინახება. მეტხანს მისი შენახვა არარეკომენდებულია. საყინულეში იმ შემთხვევაში უნდა შედოთ, თუ შენახვას დიდხანს აპირებთ, მაგრამ რომ გამოიღებთ და გაალღობთ, მისი ხელახალი გაყინვა აღარ შეიძლება. თავდაპირველად ხორცი კარგად უნდა დამუშავდეს, რათა არ მოხდეს მისი მეორეული დაბინძურება. ხორცთან ერთად თევზის დადება არ შეიძლება.

- იქ სადაც იყიდება ხორცი, იყიდება ფარშიც. მისი შეძენისას რას უნდა მივაქციოთ ყურადღება?
- ფარში წითელი უნდა იყოს. კარგად დააკვირდით, რომ შიგნით ძარღვები არ ერიოს. ფარშისთვის მხოლოდ კუნთოვანი ქსოვილი უნდა იყოს გატარებული. დასაშვებია ცხიმოვანი ქსოვილიც. ხშირად შემაერთებელ ქსოვილს, გლუვკუნთოვან ქსოვილს - დიაფრაგმის ნაწილს, ძარღვებსაც ატარებენ. მართალია, ფარშის წონა იმატებს, მაგრამ ისეთი თვისებებისა და ღირებულებისა აღარ არის.

- სახლის პირობებში ფარში როგორ და რამდენ ხანს შეიძლება შევინახოთ?
- ახალი ხორცი კარგად გარეცხეთ, გაატარეთ ხორცსაკეპ მანქანაში და ულუფებად დაყავით. თითოეული ულუფა შეინახეთ ჰერმეტულად დახურულ ჭურჭელში. შესანახი ფარში უნდა იყოს თხელი, რომ სწრაფად გაიყინოს. ასე ის ერთ კვირამდე შეიძლება შეინახოთ. ტემპერატურის მერყეობა არც ფარშისთვის შეიძლება - როდესაც ხორცი გაყინულია, მასში მაინც მიმდინარეობს ბიოქიმიური და მიკრობიოლოგიური პროცესები, მაგრამ გაცილებით უფრო ნელა, ტემპერატურული ცვალებადობისას კი დაწყებული პროცესები ჩქარდება.

გარგარი
გარგარის შემადგენლობაში შედის ბეტა კაროტინი, რომელიც საშუალებას არ აძლევს თავისუფალ რადიკალებს, აქტიურად დაშალონ ორგანიზმის შინაგანი სტრუქტურები. იგი სასარგებლოა თვალებისთვისაც. ბეტა-კაროტინი ორგანიზმში ა ვიტამინად გარდაიქმნება, რომელიც თავიდან გვაცილებს კიბოს ზოგიერთ სახეობას, განსაკუთრებით - კანის კიბოს. ერთი ცალი გარგარის ენერგეტიკული ღირებულებაა 17 კილოკალორია, შეიცავს 1 გრამ ნახშირწყალს, არ შეიცავს ცხიმს. რჩევა: გარგარი შეიძინეთ, სანამ ჯერ კიდევ მკვრივია. როგორც კი დარბილდება, ის სასარგებლო თვისებებს დაკარგავს.

ავოკადო
ოლეინის მჟავა, უჯერი ცხიმები, რომლებიც ამ ხილის შემადგენლობაში შედის, ამცირებს მავნე ქოლესტერინის დონეს და ზრდის კარგი ლიპოპროტეინების რაოდენობას. ავოკადოს ნაყოფი მდიდარია უჯრედისით. ერთი ნაჭრის ენერგეტიკული ღირებულებაა 81 კილოკალორია, შეიცავს 8 გრამ ცხიმს და 3 გრამ ნახშირწყალს. რჩევა: ბუტერბროდისთვის მაიონეზის ნაცვლად ავოკადოს ნაჭერი გამოიყენეთ.

ჟოლო
ჟოლო მდიდარია ელაჯიკის მჟავათი - ნივთიერებით, რომელიც აფერხებს კიბოს უჯრედების გამრავლებას, აგრეთვე - ც ვიტამინით, რომელიც აქვეითებს ორგანიზმში ქოლესტერინის დონეს და ამცირებს გულ-სისხლძარღვთა სისტემის დაავადებების განვითარების ალბათობას. ჟოლოში ბევრია უჯრედისი. ერთი ჭიქა ჟოლოს ენერგეტიკული ღირებულებაა 60 კილოკალორია, შეიცავს 1 გრამ ცხიმს და 8 გრამ ნახშირწყალს.

მანგო
საშუალო ზომის მანგოს ნაყოფი შეიცავს 57 მგ ც ვიტამინს, რაც თითქმის ადამიანის სადღეღამისო ნორმის ტოლია. ეს ანტიოქსიდანტი გვეხმარება ართრიტის თავიდან აცილებაში, ხელს უწყობს ჭრილობების შეხორცებას, აძლიერებს იმუნურ სისტემას. მდიდარია ა ვიტამინითაც. ერთი ცალი მანგოს ენერგეტიკული ღირებულებაა 135 კილოკალორია, შეიცავს 1 გრამ ცხიმს და 4 გრამ ნახშირწყალს.

ნესვი
ნესვი შეიცავს ც ვიტამინს (ნახევარი ნესვი - რეკომენდებულ დღიურ ულუფაზე ორჯერ მეტს) და ბეტა კაროტინს - ორ ყველაზე ძლიერ ანტიოქსიდანტს, რომლებიც უჯრედებს თვისუფალი რადიკალების მავნე ზემოქმედებისაგან იცავს. გარდა ამისა, ნახევარი ნესვი შეიცავს 853 მგ კალიუმს - ორჯერ მეტს, ვიდრე ერთი ცალი ბანანი. კალიუმი აუცილებელია გულისთვის, ამცირებს სისხლის წნევას. ნახევარი ნესვის ენერგეტიკული ღირებულებაა 97 კილოკალორია, შეიცავს 1 გრამ ცხიმს და 2 გრამ ნახშირწყალს.

შტოში
შტოშის წვენი ებრძვის შარდის ბუშტში ლოკალიზებულ ინფექციას, ხელს უშლის ბაქტერიების გამრავლებას. ერთი ჭიქა შტოშის წვენის ენერგეტიკული ღირებულებაა 144 კილოკალორია. არ შეიცავს ცხიმებსა და ნახშირწყლებს.

პომიდორი
ლიკოპენი, რომელსაც პომიდორი შეიცავს, ერთ-ერთი ყველაზე ძლიერი კაროტინოიდია. იგი მოქმედებს როგორც ანტიოქსიდანტი. გამოკვლევები მოწმობს, რომ პომიდორი ამცირებს შარდის ბუშტისა და კუჭის დაავადებებს; გარდა ამისა, თუ მას ყოველდღე მიირთმევთ, მსხვილი ნაწლავის კიბოს განვითარების ალბათობა 50%-ით შეგიმცირდებათ. პომიდვრის ენერგეტიკული ღირებულებაა 26 კილოკალორია, შეიცავს 1 გრამ ნახშირწყალს. არ შეიცავს ცხიმს. რჩევა: დაამატეთ პომიდორს ზეითუნის ზეთი - ცხიმთან ერთად ლიკოპენს ორგანიზმი უკეთ აითვისებს.

ქიშმიში
ქიშმიში რკინის ძირითადი წყაროა, რკინას კი ქსოვილებამდე ჟანგბადის მიტანა აკისრია. ნახევარი ჭიქა ქიშმიშის ენერგეტიკული ღირებულებაა 218 კილოკალორია, შეიცავს 3 გრამ ნახშირწყალს. არ შეიცავს ცხიმს.  რჩევა: დაამატეთ ქიშმიში შვრიის, ხორბლის, შერეული მარცვლეულის ფაფას.

ლეღვი
ლეღვი კალიუმის საბადოა. გარდა ამისა, შეიცავს ვიტამინ ბ6-ს, რომელიც სეროტონინის - სიამოვნების ჰორმონის - სინთეზს განაგებს. ამცირებს ქოლესტერინის დონეს. ერთი ცალი ლეღვის ენერგეტიკული ღირებულებაა 37-48 კილოკალორია, შეიცავს 2 გრამ ნახშირწყალს. არ შეიცავს ცხიმს.

ლიმონი
ლიმონის შემადგენლობაში შედის ლიმონენი და ც ვიტამინი, რომლებიც ხელს უწყობს კიბოს თავიდან აცილებას. მისი ენერგეტიკული ღირებულება ძალიან დაბალია, არ შეიცავს ცხიმებსა და ნახშირწყლებს. რჩევა: შეკაზმეთ ლიმონის წვენით სალათები.

ხახვი
ხახვი მდიდარია ერთ-ერთი ყველაზე ძლიერი ფლავონოიდით - კვერციტინით. კვლევები ცხადყოფს, რომ მისი რეგულარული მოხმარება კიბოს განვითარების ალბათობას ამცირებს. ერთი ჭიქა ხახვის ენერგეტიკული ღირებულებაა 61 კილოკალორია, შეიცავს 3 გრამ ნახშირწყალს, არ შეიცავს ცხიმს.

ბავშვის ორგანიზმი შეიძლება მშენებარე ნაგებობას შევადაროთ. მის აშენებას და სათანადო მდგომარეობაში შენარჩუნებას უამრავი მასალა სჭირდება, მაგრამ ეს მასალა, საკვები, სასარგებლოც შეიძლება აღმოჩნდეს და მავნეც. სწორად ვკვებავთ თუ არა ჩვენს შვილებს, ვიცით თუ არა, რა არის სასარგებლო და რა - მავნებელი მათი ორგანიზმისთვის? ამის შესახებ პედიატრი მაია მუზაშვილი გვესაუბრება.

- ჩვილისთვის საუკეთესო საკვებია დედის რძე. პირველი ექვსი თვის განმავლობაში იგი მხოლოდ დედის რძით იკვებება. ამდენად, მნიშვნელოვანია თვით მეძუძური დედის კვებაც.

- როგორ უნდა იკვებებოდეს დედა, რომ საკვებმა მასაც და მის პატარასაც სარგებლობა მოუტანოს?
- ლაქტაციის ანუ ძუძუს წოვების პერიოდში ქალს ორმაგი პასუხისმგებლობა აკისრია: ერთი მხრივ - საკუთარი, მეორე მხრივ კი ბავშვის ჯანმრთელობის გამო. დედის რძის ხარისხი და რაოდენობა მრავალ ფაქტორზეა დამოკიდებული. მცდარია აზრი, რომ მეძუძურმა დედამ თავი უნდა არიდოს ზოგიერთი პროდუქტის, მაგალითად, წითელი და ყვითელი ხილისა და ბოსტნეულის მიღებას და სხვა. მეძუძური დედის რაციონი კალორიული უნდა იყოს - ჩვეულებრივზე 500-700 კკალ-ით მეტი, ამიტომ ძუძუს წოვების პერიოდში გასახდომად დიეტის დაცვა დაუშვებელია. რაციონის კალორიულობა აუცილებელია, რათა ერთდროულად უზრუნველყოს ორი ორგანიზმი - დედისა და ჩვილისა.

- როგორი უნდა იყოს კვების რეჟიმი?
- მეძუძური ქალისთვის რეკომენდებულია კვება დღეში რამდენიმეჯერ, მცირე ულუფებით, რათა მისმა კუჭ-ნაწლავის ტრაქტმა საკვების სათანადოდ გადამუშავება და მონელება შეძლოს. საკვების მოუნელებლობა დისკომფორტს ჰგვრის როგორც დედას, ასევე ჩვილს - იწვევს მუცლის შებერვას, ჭირვეულობას, უძილობას და სხვა. სასურველია, ჩვილის კვებამდე დედამ თვითონაც წაიხემსოს - მიჩნეულია, რომ ეს ხელს უწყობს რძის მომატებას. ასეთი რეჟიმი დედისთვისაც ხელსაყრელია - მიირთვას მაშინ, როცა პატარას ჯერ კიდევ სძინავს. ეს მას მშვიდად ჭამის საშუალებას მისცემს.

- რატომ უნდა იყოს საკვები მრავალფეროვანი?
- თუ მეძუძური დედის რაციონს ესა თუ ის სასარგებლო პროდუქტი დააკლდა, ამან შესაძლოა როგორც დედის, ასევე ჩვილის ორგანიზმში ვიტამინების ნაკლებობა - ავიტამინოზი გამოიწვიოს. ამიტომ მენიუ არ უნდა იყოს ერთფეროვანი. არ არის რეკომენდებული მონოდიეტა - რომელიმე სახეობის პროდუქტის რაციონიდან ამოღება, თუნდაც მოკლე ხნით. ამან შესაძლოა დედის რძეში ცილების, ცხიმების, ნახშირწყლებისა და ვიტამინების ნაკლებობამდე მიგვიყვანოს, და თუ მოზრდილის (დედის) ორგანიზმს კიდევ შეუძლია ასეთი სტრესული სიტუაციის დაძლევა, ჩვილისთვის ეს საზიანოა. გარდა ამისა, არასრულფასოვანი რძის მიღებაზე ბავშვმა შესაძლოა უარი განაცხადოს. ამ შემთხვევაში საჭირო გახდება მისი ხელოვნურ კვებაზე გადაყვანა, რაც გაზრდის კუჭნაწლავისმხრივი პრობლემების წარმოშობის რისკს. ეს არც ფინანსურად არის მომგებიანი ოჯახისთვის - ბავშვთა საკვები ნარევები არცთუ იაფია! ამრიგად, დედის სრულყოფილ კვებას დიდი მნიშვნელობა აქვს ჩვილის ნორმალური განვითარებისთვის. რაც შეეხება შეზღუდვებს ამა თუ იმ სახეობის პროდუქტზე, საჭიროა, შევცვალოთ მიდგომა. მაგალითად, ქორფა კიტრი კი არ ავუკრძალოთ, არამედ მცირე ულუფებით შევაძლიოთ და თანდათან შევაჩვიოთ. ეს არის ძირითადი პრინციპი დედის კვებისა, განსაკუთრებით - პირველი 3-4 თვის განმავლობაში, როდესაც დიდია ჩვილებში კუჭ-ნაწლავის მოქმედების დარღვევისა და კოლიკის (ჭვლის) აღმოცენების ალბათობა.

- რამდენი სითხე უნდა მიიღოს მეძუძურმა დედამ?
- მშობიარობის დროსაც და მის შემდეგაც ქალის ორგანიზმი დიდი რაოდენობით სითხეს კარგავს. აუცილებელია მარაგის შევსება, რათა არ მოხდეს ორგანიზმის გაუწყლოება-გამოშრობა. მით უფრო, რომ რძის ოდენობა მიღებული სითხის ოდენობაზეა დამოკიდებული. ჯანმრთელი ადამიანი დღის განმავლობაში უნდა იღებდეს მინიმუმ 1-1,5 ლ სითხეს, ზაფხულში - უფრო მეტს, მეძუძური ქალი კი ჩვეულებრივზე 2-ჯერ მეტ სითხეს საჭიროებს. დადასტურებულია, რომ თუ ძუძუს მიცემამდე 20 წუთით ადრე დედამ 1 ჩაის ჭიქა სასმელი წყალი მიიღო, რძე გაცილებით მეტი ექნება.

- რისგან უნდა შედგებოდეს დედის რაციონი?
- მეძუძური დედის რაციონში აუცილებლად უნდა შედიოდეს ხორცი (ეს პირობა სირთულეს უქმნის ვეგეტარიანელ დედებს). ხორცი უნდა იყოს ნაკლებცხიმიანი, უმჯობესია ხბოსი, ქათმისა (თეთრი), მოხარშული და არა შემწვარი. რაციონი მდიდარი უნდა იყოს ცილის შემცველი სხვა ნაწარმითაც - რძის ნაწარმით, კვერცხით, თევზით. თევზიც ნაკლებცხიმიანი და მოხარშული ჯობს. გარდა ცილებისა, ის აუცილებელ ვიტამინებსაც შეიცავს. რძის ნაწარმი რაციონის ძალიან მნიშვნელოვანი კომპონენტია. რძე და რძემჟავა ნაწარმი უხვად შეიცავს ცილებსა და კალციუმს. დედისა თუ მოზარდი ორგანიზმისთვის ამ ელემენტის მნიშვნელობაზე აღარ შევჩერდებით, თუმცა შეგახსენებთ, რომ მხოლოდ მისი მეშვეობით არის შესაძლებელი რაქიტის თავიდან აცილება. მცდარია შეხედულება, რომ თუ ბავშვს ყიფლიბანდი ნაადრევად დაეხურა, ეს რძის ნაწარმის ბრალია. არადა ამის გამო ხშირად დედასაც და შვილსაც უზღუდავენ რძის ნაწარმს, ხაჭოს. დედისა და ჩვილისთვის სასარგებლოა რძემჟავა ნაწარმიც - მაწონი, კეფირი, ხაჭო, არაჟანი. ეს პროდუქტები, გარდა იმისა, რომ კალციუმის წყაროდ ითვლება, ხელს უწყობს კუჭ-ნაწლავის ნორმალურ მუშაობას, აუმჯობესებს მონელებას, ჩვილი ნაკლებად არის მიდრეკილი შეკრულობისა და ჭვლისადმი. მაგრამ ყველაფერში საჭიროა ზომიერება! მაგალითად, არ არის სასურველი დღეში 500-700 მლ-ზე მეტი რძის მიღება. წინააღმდეგ შემთხვევაში შესაძლოა ბავშვს ალერგიული რეაქციები განუვითარდეს. აუცილებელია, დედის რაციონი გამდიდრებული იყოს უჯრედისის შემცველი ნაწარმით: ხილით, ბოსტნეულით, ბურღულით. ვერც ერთი სინთეზური პოლივიტამინი ვერ გაუწევს კონკურენციას ნატურალურ ხილსა და ბოსტნეულს! რაც შეეხება ფაფებს, ისინი აუცილებელია არამხოლოდ ჩვილებისათვის. მეძუძური დედის კვება სრულფასოვანი და დაბალანსებული უნდა იყოს.

სწრაფი კვების ობიექტებზე ბევრი ნაყრდება. ეს ხალხი სრულიად არ აქცევს ყურადღებას, სად, რა პირობებში ყიდულობს საკვებს, როგორი ხარისხისაა ან როგორ არის მომზადებული ის. ორგანიზმის ჯანმრთელობისთვის ზიანის მიყენებას ზოგჯერ პროდუქტის ხარისხს ტყუილად ვაბრალებთ; დამნაშავე ჭუჭყიანი ხელებით ჭამა, ჰიგიენის ელემენტარული წესების დაუცველობაა. საკვებით, მით უფრო - სწრაფი კვების ობიექტებზე შეძენილი საკვებით გამოწვეული პრობლემები ზაფხულში, საზოგადოდ, ხშირდება. გამაგრილებელ, მატონიზებელ და ენერგეტიკულ სასმელებზე მოთხოვნაც განსაკუთრებით იზრდება ამ პერიოდში. ფაღარათისა და კუჭნაწლავისმხრივი სხვა უსიამოვნების მიზეზად ხშირად სწორედ ცივი გაზიანი სასმელი გვევლინება. ჩიპსებისა და სხვა ამგვარი სასუსნავის მოყვარულები წელიწადის არც ერთ დროს არ იკლებენ სიამოვნებას, თუმცა ზაფხულში უფრო მეტად იზრდება შანსი, რომ გადახურებულმა, დასუსტებულმა ორგანიზმმა უსარგებლო, მეტიც, მავნე საკვები ვერ მიიღოს. რატომ უნდა ვერიდოთ სწრაფი კვების ობიექტებზე დანაყრებას და, საზოგადოდ, უსარგებლო, მით უფრო - მავნე საკვებს ზაფხულში? ამ და სხვა საკითხებზე სასაუბროდ კლინიკების "კურაციოსა" და "ჯანმრთელი ცხოვრების" ექიმს, ენდოკრინოლოგს, მედიცინის დოქტორ ნინო დოლიძეს ვეწვიეთ.

- ქალბატონო ნინო, რას ეტყვით მკითხველს, საზოგადოდ, სწრაფი კვების შესახებ? ამ ტიპის პროდუქტს წელიწადის პრაქტიკულად ყოველ დროს უამრავი მომხმარებელი ჰყავს, მაგრამ ზაფხულში ასეთი საკვებით დანაყრება განსაკუთრებით არასასურველია, საშიშიც კი. რა საფრთხის წინაშე შეიძლება აღმოჩნდეს ზაფხულში ადამიანი სწრაფი კვების ობიექტზე დანაყრების შემდეგ?
- ინფექციის გავრცელების საფრთხე ზაფხულში რომ უფრო დიდია და ამას სანიტარიული და კვების უსაფრთხოების სამსახურები უნდა აკონტროლებდნენ, ყველას კარგად მოეხსენება. საზოგადოდ კი, ზამთარია თუ ზაფხული, უნდა გავითვალისწინოთ, რომ სწრაფი კვების ობიექტებში მომზადებული საკვები განსაკუთრებით დიდი ოდენობით შეიცავს ცხიმს. ადამიანის რაციონში მაკრონუტრიენტების ანუ ცილის, ცხიმისა და ნახშირწყლების ოდენობა დაბალანსებული უნდა იყოს. მხოლოდ ამ შემთხვევაში შეიძლება ვუწოდოთ კვებას რაციონალური. როდესაც ცხიმის შემცველობა აჭარბებს განსაზღვრულ პროცენტულ ზღვარს, მაგალითად, 30%-ს, საკვები არაჯანსაღად მიიჩნევა.

- ცხიმის ოდენობის მხრივ შესაძლოა ნორმას არც კი გადავაჭარბოთ, რადგან ბევრი სწრაფი კვების ობიექტზე ერთხელ კარგად ნაყრდება და შემდგომ მთელი დღე აღარაფერს ჭამს. გარდა ამისა, ყოველგვარი საკვები ხომ არ არის ცხიმიანი?
- გარწმუნებთ, სწრაფი კვების ობიექტზე შეძენილი პროდუქტების უმრავლესობა, მაგალითად, ხორციანი ბუტერბროდები, დიდი ოდენობით შეიცავს ცხიმს. რაც მთავარია, ის მდიდარია ორგანიზმისთვის არასასურველი ცხიმის კომპონენტებით. აშშ-ში ყოველთვის ამახვილებენ ყურადღებას საკვების ნუტრიციულ შემცველობაზე. მიჩნეულია, რომ მაღალი ცხიმის შემცველი საკვები არ არის უვნებელი. ჯერ ერთი, იმიტომ, რომ ეს ცხიმი ორგანიზმში მოხვედრისას როგორც ენერგეტიკული ერთეული არ იხარჯება და, აქედან გამომდინარე, ხელს უწყობს წონის მატებას. მეორე - მთავარია, რა წარმოშობისაა ეს ცხიმი. ცნობილია, რომ საკვების წარმოებაში ძირითადად გამოიყენება სატურირებული ცხიმები, რომლებიც სხვადასხვა ტიპის ქიმიური ნაერთებით არის გაჯერებული. მაგალითად, მცენარეულ ცხიმს ხელოვნურად აქცევენ რთულად დაშლად ცხიმად, უმატებენ სხვადასხვა ინგრედიენტს, რათა მისი შენახვის ვადა რაც შეიძლება მეტად გაახანგრძლივონ. ასეთ ცხიმებს ტრანსცხიმებს უწოდებენ. ასეთია მარგარინი, ინდუსტრიულად წარმოებული ერბო, ზეთი, რომელსაც იყენებენ იმავე სწრაფი კვების ობიექტებზე კარტოფილისა და სხვა პროდუქტების შესაწვავად. სწორედ ტრანსცხიმებია განსაკუთრებით არასასურველი ჩვენი ორგანიზმისათვის. მათი გადამუშავება ორგანიზმს ძალიან უჭირს.

- გადადუღებულ ცხიმზე რას იტყვით? ამაზე დღეს ბევრი იწერება და ხალხმაც იცის, რომ გადადუღებული ცხიმი მავნებელია, რომ სწრაფი კვების ობიექტებზე შეძენილი საკვები სწორედ მრავალჯერადად გადადუღებულ ცხიმში იწვება და ამიტომაც არის მავნებელი...
- რომელი კატეგორიის ცხიმი რამდენჯერ უნდა იქნეს გამოყენებული და რას ითვალისწინებს სტანდარტი, ჩემი, ენდოკრინოლოგის, კომპეტენციის სფეროს სცდება. ეს საკვების უსაფრთხოების სპეციალისტთა საქმეა. იმას კი გეტყვით, რომ ყველა ექიმი ურჩევს მოსახლეობას, მაქსიმალურად არიდონ თავი ტრანსცხიმების ორგანიზმში მოხვედრას. ცხიმის მრავალჯერადი გამოყენება ანუ რამდენჯერმე გადადუღება ნამდვილად არასასურველია,  რადგან ორგანიზმისთვის ისედაც მავნე ტრანსცხიმები ამ დროს კიდევ უფრო რთულ ნაერთებად გარდაიქმნება, რომლებიც დიდ პრობლემებს უქმნის ორგანიზმის მეტაბოლურ პარამეტრებს.

- სანიტარიულ-ჰიგიენური პირობების დაცვისა და ინფექციის გავრცელების საშიშროების თაობაზე რას გვეტყვით? რა უნდა  გავითვალისწინოთ, რატომ უნდა ვერიდოთ გარეთ კვებას?
- ამა თუ იმ პროდუქტის შენახვის პირობებისა და ვადის, სათანადო ტემპერატურული რეჟიმის დაცვისა თუ სხვა სტანდარტების შესახებ საუბარი ექიმის კომპეტენცია არ არის. ისე კი ცხადია, რომ სწრაფი კვების ობიექტებზე უმთავრესად წარმოდგენილია მალფუჭებადი საკვები, რომელშიც, სათანადო ტემპერატურული რეჟიმისა და შენახვის გარკვეული პირობების დაუცველობის შემთხვევაში,  ჟანგვისა და ლპობის პროცესები გაცილებით უფრო სწრაფად მიმდინარეობს, მით უფრო - ზაფხულში. აქედან გამომდინარე, ბაქტერიების გამრავლებისთვის ხელსაყრელი ნიადაგი იქმნება.

- ჩიპსებსა და არომატიზებულ ორცხობილაზე რას იტყვით?
- ყველაზე მნიშვნელოვანი ის არის, რომ თქვენ მიერ ჩამოთვლილი პროდუქცია ზედმეტად ნოყიერი საკვებია, რომელსაც ორგანიზმისთვის არავითარი სარგებლობის მოტანა არ შეუძლია. ფაქტობრივად, ვიღებთ კალორიებს, რომლებიც არც ერთი პარამეტრით არ არის სასარგებლო ჩვენი ორგანიზმისათვის. ჩიპსები, რომლებიც კარტოფილისგან მზადდება, სახამებლით მდიდარი, ნახშირწყლოვანი პროდუქტია, რომელიც ზედმეტად არის გაჯერებული თხევადი ცხიმით და გავლილი აქვს ტემპერატურული დამუშავება. ქარხნული წესით ასეთი პროდუქტის დამზადებისას ალბათ რაღაც სტანდარტი დაცულია, თუმცა სახამებლითა და ცხიმით მდიდარი ასეთი ნამწვი, ცხადია, ორგანიზმისთვის სასარგებლო ვერ იქნება. თუ ჩიპსების ეტიკეტს დახედავთ, ნახავთ, რომ დამატებული აქვს არომატიზატორები, სტაბილიზატორები, რომლებიც უზრუნველყოფს მათ ხანგრძლივ შენახვას, აგრეთვე - ემულგატორები, რომლებიც ხელს უწყობს წყლისა და ცხიმის კომპონენტების ერთმანეთში შერევას კულინარიული დამუშავების დროს და შემდგომ მისი გაჯერებისთვის. ამის გამო ჩიპსების გემო ჩვეულებრივი, სახლის პირობებში შემწვარი კარტოფილისგან ძლიერ განსახვავდება. რაც მთვარია, სახლის პირობებში შემწვარი კარტოფილი რამდენიმე საათში ფუჭდება, გემო და სხვა თვისებები ეცვლება, ხოლო ჩიპსები დიდხანს ინარჩუნებს როგორც  საგემოვნო, ასევე სხვა თვისებებს. ამდენად, ქიმიურად დამუშავებული პროდუქტის საკვებად გამოყენება, რასაკვირველია, არ არის სასარგებლო. ამდენი ქიმიური კომპონენტი ერთდროულად ხვდება ორგანიზმში...

ორსულთა კვება მთელი მეცნიერებაა. ყველაფერს, რაც ზრდისა და განვითარებისთვის სჭირდება, ნაყოფი დედის სისხლიდან იღებს: ცილებს, ცხიმებს, ვიტამინებს, რკინას, კალციუმს, ფოსფორსა და სხვა მინერალებს. მაშასადამე, ორსულობის დროს კვებას განსაკუთრებული ყურადღება უნდა მიექცეს. თუმცა ეს იმას არ ნიშნავს, რომ ორჯერ მეტი საკვები მივიღოთ. ეს უფრო საკვების ხარისხს ეხება: დედაც და ბავშვიც საკმაო რაოდენობით უნდა იღებდნენ ყველა საჭირო ნივთიერებას. გვესაუბრება ქალთა მე-10 კონსულტაციის მეან-გინეკოლოგი მზია დევდარიანი.

- ქალმა შეიტყო, რომ ორსულადაა. როგორ უნდა მოიქცეს ის ამის შემდეგ, შეცვალოს თუ არა თავისი ჩვეულებრივი რაციონი?
- ბალანსირებული კვება ნებისმიერი ადამიანისთვის სასარგებლოა. თუ ქალი მთელი სიცოცხლის განმავლობაში იცავდა ჯანსაღი კვების პრინციპებს, დაორსულების შემდეგ კვების რეჟიმსა და რაციონში მხოლოდ უმნიშვნელო ცვლილებების შეტანა მოუწევს.

რჩევები ორსულთათვის
კვების ისეთი რეჟიმი უნდა შეირჩეს, რომ ორგანიზმი არ გადაიტვირთოს საკვებით - ეს დისკომფორტს შეგიქმნით. საჭიროა კვება მცირე ულუფებით, დღეში 4-5-ჯერ, რეგულარულად. გახსოვდეთ - ჭამიდან ჭამამდე აუცილებლად უნდა შეინარჩუნოთ 4-5-საათიანი ინტერვალი. ერიდეთ დიდი რაოდენობით საკვების ერთბაშად მიღებას, ასევე - ჭამას გვიან საღამოს ან ღამით.

- როგორი უნდა იყოს კვების რეჟიმი და რომელი საკვებია სასურველი ორსულობის პირველ ნახევარში?
- ორსულობის პირველ ნახევარში ქალის კვება არაორსულის კვებისგან მცირედით განსხვავდება, მაგრამ საკვები აუცილებლად უნდა იყოს მრავალფეროვანი და სათანადო ოდენობით შეიცავდეს ცილებს, ცხიმებს, ნახშირწყლებსა და მინერალურ ნივთიერებებს. ორსულობის პირველი ნახევრის სადღეღამისო რაციონის ენერგეტიკული ღირებულება 2400-2700 კკალ-ს უნდა უტოლდებოდეს. საკვები მდიდარი უნდა იყოს სრულფასოვანი ცილებით. ცილები ორგანიზმის ძირითადი სამშენებლო მასალაა. ორსულობის დროს მათზე მოთხოვნა დღეში 100 გრამამდე იმატებს. ცილის ძირითადი წყაროა ხორცი. უმჯობესია მისი მიღება მოხარშული სახით. ცილით მდიდარია აგრეთვე ფრინველი, თევზი, კვერცხი, პარკოსნები, კაკალი. გარდა ამისა, ორსულმა ყოველდღე უნდა მიირთვას ხაჭო, არაჟანი, ყველი, რძე. ცილების 60% ცხიმოვანი წარმოშობისა უნდა იყოს. ნახშირწყლები ენერგიის ძირითადი წყაროა. ამ ნივთიერებებით მდიდარია პურ-ფუნთუშეული, ბურღულეული, ტკბილეული. ნახშირწყლებზე მოთხოვნა ორსულობისას დღეში 400 გრამამდე იმატებს, მაგრამ თუ ქალი მსუქანია, უმჯობესია, ისინი მიიღოს სახამებლის ხარჯზე, რომელიც ცეხვილი ჭვავის პურში შედის. დღეში 100 გ პური 70%-ით უზრუნველყოფს ქალის ორგანიზმს სახამებლით. დანარჩენ 30% მიიღეთ ხილის ხარჯზე. როდესაც ამა თუ იმ მიზეზით ვითარდება ნახშირწყლების დეფიციტი, ორსულის ორგანიზმი ენერგიის წყაროდ იყენებს ცილებს, ამიტომ ეს უკანასკნელნი ნაყოფს შემცირებული რაოდენობით მიეწოდება. შედეგად უარესდება მისი განვითარება. გარდა ამისა, მცირდება ორგანიზმის ბრძოლისუნარიანობა, იმუნიტეტი, უარესდება ნერვული სისტემის მუშაობა. ნახშირწყლები უმჯობესია მიიღოთ იმ პროდუქტებიდან, რომლებიც მდიდარია უჯრედისით. ასეთია პური, ხილი, ბოსტნეული. შაქრის ოდენობა დღეში 40-50 გრამს არ უნდა აღემატებოდეს. ცხიმებიც ენერგიის წყაროა. გარდა ამისა, ისინი მონაწილეობენ პროსტაგლანდინების წარმოქმნაში. პროსტაგლანდინები ნივთიერებებია, რომლებიც გავლენას ახდენს გულ-სისხლძარღვთა, ნერვული სისტემის მუშაობაზე, მონაწილეობს სამშობიარო მოქმედებაში. ორსულობისას ცხიმების დღიური ულუფა 80 გრამია. აქედან 30% მცენარეული უნდა იყოს. ამისთვის საკმარისია, მიიღოთ დღეში 25-30 გრამი მცენარული ზეთი. თუ სიმსუქნისკენ ხართ მიდრეკილი, მოგიწევთ შეამციროთ ცხიმის მიღება, მაგრამ პროცენტული თანაფარდობა შეინარჩუნოთ, რადგან ცხიმები არა მარტო ენერგიის წყაროა, არამედ უჯრედთა სამშენებლო მასალაც არის. ცხოველური ცხიმებიდან რეკომენდებულია ძროხის კარაქი. ნუ მიეძალებით ცხვრისა და ღორის ცხიმს, აგრეთვე მარგარინს.

- რას გვეტყვით ვიტამინებისა და მინერალური ნივთიერებების შესახებ? 
- ვიტამინებითა და მინერალური ნივთიერებებით მდიდარია ბოსტნეული, ხილი და მწვანილი. ორსულობის მეორე ნახევარში ვიტამინებზე მოთხოვნილება 20-30%-ით იმატებს. სასურველია, რაციონს დაემატოს ასკილის ნახარში, ზამთარში და გაზაფხულზე კი მიიღოთ პოლივიტამინური კომპლექსები, მაგრამ გაითვალისწინეთ ისიც, რომ ვიტამინების ჭარბი გამოყენება მავნეა. ორსულობისას იზრდება მინერალური ნივთიერებების მოთხოვნილებაც: კალციუმისა - 1 გრამამდე, ფოსფორისა - 1,5 გრამამდე, მაგნიუმისა - 0,45 გრამამდე. მნიშვნელოვანია რკინის მიღებაც - 20 მგ-მდე დღეში. თუ რაციონში საკმარისი რაოდენობით არის ხორცი, თევზი, ხილი, კენკრა, ორგანიზმი იღებს მინერალების დღიურ ნორმას. კალციუმის საუკეთესო წყაროა რძე და რძის ნაწარმი, ლობიო, კომბოსტო, მწვანილი (ოხრახუში, კამა) და კვერცხის გული. დღეში 100 გრამი ყველის, 0,5 ლ რძის ან ამდენივე კეფირის მიღებით თქვენ მიიღებთ კალციუმის სადღეღამისო ნორმას. ფოსფორით მდიდარია გორბუშა, სკუმბრია, ვირთევზას ღვიძლი, გამომშრალი სოკო, მწვანე ბარდა, შავი ხიზილალა. უნდა გაითვალისწინოთ რომ ცხოველური პროდუქტებიდან ნაწლავებში ფოსფორის 70% შეიწოვება, მცენარეულიდან - მხოლოდ 40%. მაგნიუმით მდიდარია მცენარეული სურსათი, განსაკუთრებით - ზღვის კომბოსტო, საზამთრო, ხორბლის ქატო,  შვრიის, ფეტვისა და ქერის ბურღული, ლობიო, ბარდა, წიწიბურა, სკუმბრია, კალმარი, კვერცხი. რაციონში 1 კვერცხის, 100 გ ცეხვილი პურის, 200 გ ჰერკულესის რძიანი ფაფის (50 გ ბურბუშელა + 150 გ რძე), 100 გრამი საზამთროს ჩართვით მიიღებთ მაგნიუმის სადღეღამისო ნორმას - 0,45 გრამს. მსუბუქი ადრეული ტოქსიკოზის დროს რეკომენდებულია მკაცრი შეზღუდვით (20-25%) მიიღოთ ნახშირწყლები და გაზარდოთ სუფრის მარილის ოდენობა (15 გრამამდე). საკვები კარგად მოხარშეთ, მიიღეთ უმთავრესად გახეხილი, 2-3-საათიანი ინტერვალებით, მცირე ულუფებით და ოდნავ შემთბარი. სითხე არ იზღუდება, მაგრამ უნდა მიიღოთ მცირე ულუფებით - 50-100 მლ. ორსულს დიდი რაოდენობით სჭირდება რკინა, კალციუმი და ფოლიუმის მჟავა. კალციუმით მდიდარია რძის ნაწარმი, რკინით - პარკოსნები, ფოთლოვანი ბოსტნეული, რძე, კვერცხი, ხორცი, თევზი, შინაური ფრინველი, ფოლიუმის მჟავათი - თეთრი გაფუებული პური, პარკოსნები, კვერცხი, ჭარხალი, კომბოსტო, ბარდა და პომიდორი. თუ ამ ნივთიერებებს საკვებთან ერთად საკმარისი რაოდენობით ვერ იღებთ, მაშინ ექიმი გამოგიწერთ ორსულებისთვის განკუთვნილ ვიტამინურ პრეპარატებს.

- რას გვეტყვით ორსულობის მეორე ნახევარზე, რა თავისებურება ახასიათებს ამ დროს რაციონს და როგორ ნაწილდება საკვები?
- ორსულობის მეორე ნახევარში ნაყოფი სწრაფად იზრდება, იმატებს დატვირთვა დედის ორგანოებზე, ამიტომ საკვების რაოდენობაც უნდა გაიზარდოს. ორსულის სადღეღამისო რაციონის ენერგეტიკული ღირებულება 2800-3000 კკალ-ს უნდა გაუტოლდეს.

 

ჩვენი ორგანიზმის 60% წყალია. წყალმარილოვანი წონასწორობის შესანარჩუნებლად ადამიანი ყოველდღე სვამს წყალს, ყავას, ჩაის, ლუდს, წვენებსა და გაზიან სასმლებს. ყველა ეს სასმელი, გარდა წყლისა, შეიცავს ნივთიერებებს, რომლებიც გარკვეულ გავლენას ახდენენ ორგანიზმზე, ზოგჯერ პოზიტიურს, ზოგჯერ კი ნეგატიურს, რაც მიღებული სასმლის მოცულობასა და გამოყენების რეგულარულობაზეა დამოკიდებული.

გაზიანი სასმელები
მოზრდილ ადამიანს დღის განმავლობაში ცოტაოდენი გაზიანი სასმელი ნამდვილად არაფერს ავნებს, მისი დიდი რაოდენობით მიღება კი სახიფათოა. ყოველ გაზიან სასმელს აქვს თავისი მჟავე და ტკბილი კომპონენტები, ანუ შეიცავს შაქარს ან მის შემცვლელებს და მჟავებს. შაქარი ნახშირწყალია, რომლის ერთი გრამიც ორგანიზმს 3,85 კკალ-ს სძენს. 100 მლ პეპსი-კოლაში 57,74 კკალ-იაა, ხოლო კოლა-კოლაში - 42 კკალ. შეგიძლიათ დაითვალოთ, რამდენ შაქარს იღებთ ყოველდღე ჩაციებული გაზიანი სასმლით ყელის ჩაკოკლოზინების შედეგად. გაზიან სასმელებში არსებული ადვილად ასათვისებელი კალორიები მცირე რაოდენობით მიღებისას თითქოს დანაყრების შეგრძნებას ბადებს და მადას ამცირებს,  მაგრამ ორგანიზმში მოხვედრის შემდგომ უტილიზდება და უპირატესად ცხიმებად გარდაიქმნება. ასე რომ, გაზიანი სასმელების დიდი რაოდენობით მიღება შესაძლოა გაცხიმოვნებისა და შაქრიანი დიაბეტის განვითარების მიზეზად იქცეს. ადამიანებს, რომლებიც მიდრეკილნი არიან ჭარბი წონისა და შაქრიანი დიაბეტისკენ, ვურჩევთ მიირთვან უგაზო და უშაქრო ან მინიმალური ოდენობის შაქრის შემცველი სასმელები. არსებობს შაქრის რამდენიმე სახის შემცვლელი, რომელთა წყალობით სასმელთა კალორიულობა ნულს უტოლდება, თუმცა სიმშვიდის საფუძველს არც ეს იძლევა, რადგან ზოგიერთი შაქრის შემცვლელი ალერგიას იწვევს, ზოგიერთი კი ენდოკრინულ სისტემაში არასასურველ ძვრებს. მეორე საფრთხე, რასაც გაზიანი სასმელების არარაციონალური მიღება გვიქადის, კარიესია, თუმცა ეს სასმელებში არსებული შაქრის, საღებავებისა და შაქრის შემცვლელების კი არა, მჟავას ბრალია, მჟავასი, რომელიც კბილის მინანქარს აზიანებს. გაზიანი სასმელების წარმოებაში ყველაზე ხშირად ლიმონისა და ვაშლის მჟავები გამოიყენება, იშვიათად - ორთოფოსფორმჟავა. ორთოფოსფორმჟავაში კალციუმის მარილები უფრო ადვილად იხსნება, ვიდრე სხვა მინერალები, ამიტომ მათ, ვინც ორთოფოსფორმჟავას შემცვლელ სასმელებს ეტანება, ძვლებიდან კალციუმი უფრო ძლიერად ერეცხებათ. ზოგჯერ პროცესი ძვლოვანი ქსოვილის შესუსტებასა და მოტეხილობებსაც კი იწვევს. ზოგჯერ მწარმოებლები სასმელზე მჟავას ნაცვლად წერენ ციფრულ კოდს. E330 ლიმონმჟავაა, E338 - ორთოფოსფორმჟავა. ნებისმიერ გაზიან სასმელში არის ნახშირორჟანგი, რომელიც არ ვნებს ორგანიზმს, მაგრამ წყალთან მისი შეერთებისას ნახშირმჟავა წარმოიქმნება, რომელიც ძლიერ აღიზიანებს კუჭისა და ნაწლავების ლორწოვან გარსს და დიდ საფრთხეს უქადის იმ ადამიანებს, რომელთაც საჭმლის მომნელებელი სისტემის დაავადებები აწუხებთ. ამასთანავე, ნახშირორჟანგის ნაწლავებში დაგროვება იწვევს მეტეორიზმს. ამიტომ კუჭ-ნაწლავის ტრაქტით ქრონიკულად მოავადეებს ვურჩევთ, გაზიანი სასმელი მიღებამდე 10-15 წუთი თავღია გააჩერონ, შემდგომ კი, ჭიქაში ჩამოსხმულს, ცოტა ხანს ურიონ კოვზით დარჩენილი აირის მინიმუმამდე დასაყვანად. გაზიანი სასმელები, განსაკუთრებით - ტკბილი, რეკომენდებული არ არის ხანში შესულთათვის და 3 წლამდე ასაკის ბავშვებისთვის.

წვენები
წვენი გაზიან სასმელზე გაცილებით სასარგებლოა, განსაკუთრებით - ახალგამოწურული, რომელიც შეიცავს ვიტამინებსა და მიკროელემენტებს, აგრეთვე უჯრედისსა და სხვა ბიოლოგიურად აქტიურ ნივთიერებებს, რომლებიც თავად ხილსა და ბოსტნეულშია. ახალგამოწურული წვენების სმის ფუფუნება ყველას არ აქვს, ამიტომ ბევრი დეფიციტის შევსებას დაკონსერვებული ნატურალური წვენებით ცდილობს. კონსერვირების პროცესში ვიტამინების ნაწილი, განსაკუთრებით კი ასკორბინის მჟავა, იშლება, თუმცა ბევრი მწარმოებელი თერმული დამუშავების შემდგომ დაკარგული ვიტამინების შესავსებად წვენში ვიტამინებს ხელოვნურად ამატებს. წვენებში არის კალიუმი და რკინა, აგრეთვე - ზოგიერთი სასარგებლო ორგანული მჟავა. წვენი ზრდის მადას და საკმაოდ მაღალი კვებითი ღირებულებაც აქვს. ბავშვთა კვებისთვის განკუთვნილ წვენებში, გარდა ლიმონმჟავასი, კონსერვანტების გამოყენება აკრძალულია.

ნექტარი
ნექტარი წვენია, რომელსაც დამატებული აქვს შაქარი. მასში ვიტამინები, მინერალები და სასარგებლო კომპონენტები ნატურალურ წვენებთან შედარებით ნაკლებია.

• მოზრდილებს შეუძლიათ დღეში 3 ჭიქა წვენი მიიღონ, ბავშვებისთვის კი 1 ჭიქაც კმარა.
• არ არის რეკომენდებული წვენების მიღება სადილსა და მინერალურ წყლებთან ერთად.
• საჭმლის მომნელებელი ტრაქტის ქრონიკული დაავადებების დროს წვენებმა შესაძლოა გააძლიეროს დუღილის პროცესები და დაავადება გაამწვაოს, ამიტომ გახსოვდეთ: კუჭის წვენში დაქვეითებული და ნორმალური მჟავიანობისას წვენები უნდა დალიოთ ჭამამდე 30-40 წუთით ადრე, მომატებული მჟავიანობისას კი ჭამიდან 1-1,5 საათის შემდეგ.

მინერალური წყლები
სარგებლობის მომტანია ჩამოსხმული მინერალური წყლები, თუ მათი მინერალიზაცია ჩატარებულია ნორმალური მოწყობილობით, ამასთან, შეიცავს მარილებს ნორმალური პროპორციით და გაჯერებულია ხარისხიანი ნახშირორჟანგით. ამ შემთხვევაში ნებადართული ოდენობის ზღვარი არ არსებობს, ყველაფერი დამოკიდებულია თვით წყლის ოდენობაზე, დიაგნოზსა და თანმხლებ დაავადებებზე, ამიტომ ვიდრე მინერალური წყლის რეგულარულ მიღებას დაიწყებდეთ, რჩევა მკურნალ ექიმს ჰკითხეთ, სასმლის შერჩევისას კი გაითვალისწინეთ:

• დეტალურად წაიკითხეთ ეტიკეტი - მასზე აუცილებლად უნდა იყოს მითითებული ინგრედიენტები;
• უპირატესობა ნატურალურ ფუძეზე დამზადებულ სასმელებს მიანიჭეთ